Econoom Adam Smith stelde in 1776 dat mensen van nature lui zijn en alleen maar werken voor geld. Leuk bedacht Adam, maar nu zitten wij met de gebakken peren.

Waarom ben jij vanmorgen naar je werk gegaan? Hopelijk omdat je er plezier in hebt. Of omdat je daar een grote verantwoordelijkheid draagt, omdat je leuke collega’s heb of omdat je iets zinvols bijdraagt en het verschil maakt. Omdat je wilt bijleren en je wilt ontwikkelen als mens of omdat het je voldoening geeft om je werk goed te doen. Of was het alleen omdat je geld wilt verdienen?

Plezier in je werk is heel belangrijk maar dat wordt niet genoeg onderkend, stelt de Amerikaanse psycholoog Barry Zchwartz. Dat zorgt voor heel veel werkellende, vertelt hij in het Knack artikel ‘Moeder waarom werken wij?’

Van nature lui

De schuldige die Zchwartz voor al die ellende aanwijst is Adam Smith, de econoom die in 1776 stelde dat mensen werken voor geld en voor niets anders. Volgens Smith doet het mensen er niet toe wat ze moeten doen, zolang ze er maar voor beloond worden. Zingeving, betrokkenheid en uitdaging vond hij allemaal onzin. Hij was ervan overtuigd dat we van nature lui zijn en alleen zijn te porren met een fikse beloning.

“De gewoonte om over ons werk te klagen is diep ingesleten”

Hoe oud dat idee ook is, het leeft nog steeds heel erg in onze samenleving. Volgens neuro-psycholoog Elke Geraerts zorgt het er zelfs voor dat we onze werkplekken helemaal verkeerd inrichten. “We zien vrije tijd als verplicht plezier en werk als iets wat moet. De gewoonte om daarover te klagen is diep ingesleten.”

Ilse Ceulemans benoemt dat ook in haar boek  Het Ministerie van Werkplezier. ‘Bedrijven hebben vaak een gebrek aan vertrouwen in hun werknemers. Ze zien de mens als een machine: ik heb zoveel mensen in mijn teams en die gaan dat doen op die tijd. De focus ligt op productiviteit, hiërarchie en organigrammen. Maar dat is niet meer van deze tijd. Die foute focus steekt mensen in een keurslijf, perst alle plezier uit hun werk en resulteert vaak in heel doorsnee werk.’ Het hele Knack artikel lees je hier.

Zij mogen alles zelf bepalen

Het goede nieuws is: er is verandering op komst. Ik zag het met eigen ogen toen ik een bezoek bracht aan Helloprint, een Rotterdams bedrijf waar medewerkers zelf mogen bepalen wanneer, waar en hoeveel ze werken. Ze krijgen heel veel vrijheid en verantwoordelijkheid en dat zorgt voor toewijding en werkplezier. Kelly Rapmund vertelt er alles over in dit artikel.

Bij Helloprint en Bynder bepalen medewerkers zelf hoeveel vakantie ze opnemen.

Helloprint is niet het enige bedrijf dat experimenteert met nieuwe manieren van organiseren. Het Nederlandse techbedrijf Schulburg Phillis bedacht de “0 hiërarchie” en bij online beeldbank Bynder mogen medewerkers (net als bij Helloprint) zelf bepalen hoeveel vakantie ze opnemen. En misschien ken je het verhaal van Buurtzorg Nederland wel, waar minder gemanaged wordt en mensen ‘gewoon hun werk doen’. Rutger Bregman schreef daar vorig jaar een prachtig verhaal over op de Correspondent.

Ilse Ceulemans ziet ook dat er verandering in de lucht hangt. ‘Het systeem rammelt. Grote bedrijven krijgen het moeilijk, de burn-outs zijn niet te tellen, overal duiken start-ups op die het anders aanpakken en succes hebben.’

Dat soort bedrijven, die het net even anders aanpakken, die wil ik de komende tijd gaan bezoeken. Ik ben benieuwd: Hoe zit hun organisatie in elkaar? Waarom werkt dat? En waarom werkt het voor andere bedrijven niet? Je leest hun verhalen terug in de serie ‘Zo werkt het ook’. Kelly Rapmund van Helloprint trapte die serie vorige week af.

Ken jij ook een bedrijf dat het echt helemaal anders doet? Laat het me weten.

 

 

 

.