Rutger Bregman schrijft al een paar jaar over het basisinkomen. Onlangs gaf hij een TED Talk waarin hij uitlegt waarom het basisinkomen zo’n goed idee is. Die is het kijken waard.

Eén van de eerste artikelen die ik las van Rutger Bregman, was het verhaal over de Homo Economicus. Psychologen zijn er lange tijd vanuit gegaan dat de mens van nature een lui en hebzuchtig wezen is, dat alleen maar vooruit te branden is door hem te belonen of te straffen.

Dat mensbeeld was decennialang de basis van de economische wetenschap, zowel wetgeving als bedrijfsmodellen zijn er op gebaseerd. Bankiers krijgen bonussen omdat ze er harder van werken. Uitkeringen worden gekort omdat mensen dan eindelijk van de bank komen. Kinderen krijgen onvoldoendes omdat ze dan beter hun best doen.

En nu komt het mooiste. Joseph Henrich van de Harvard-universiteit zocht samen met een team de hele wereld af naar deze ‘homo economicus’. Ze bezochten vijftien kleine gemeenschappen in twaalf landen op vijf continenten. Ze lieten landbouwers, nomaden, jagers en verzamelaars allerlei testjes doen, op zoek naar mensen die voldeden aan het beeld waar economen decennia vanuit gingen. Zonder resultaat. Keer op keer bleken mensen té sociaal en té intrinsiek gemotiveerd.

Henrich bleef toch zoeken naar dit illustere wezen, totdat hij hem eindelijk vond. Guess what: de Homo Economicus bleek een chimpansee te zijn. ‘Het model is bijzonder succesvol gebleken in het voorspellen van het gedrag van chimpansees in eenvoudige experimenten,’ legt Henrich uit. ‘Dus al het theoretische werk is niet voor niets geweest. We hebben het alleen toegepast op de verkeerde soort.’

Nog steeds gaan we er veel te vaak vanuit dat mensen apen zijn, vindt Bregman. Op kantoor. In callcenters. Op school. In ziekenhuizen. Aan de balies van de sociale dienst. Keer op keer nemen we het luie en zelfzuchtige in elkaar aan. Dat ziet hij ook terug als het om het basisinkomen gaat. ‘Als ik tijdens lezingen vraag wat anderen met iets als een basisinkomen zullen doen, zijn de meeste mensen sceptisch. Anderen? Die zullen wel op de bank hangen en RTL Boulevard kijken.’

Hoog tijd voor een nieuw mensbeeld. En daar werkt Rutger Bregman hard aan mee. Vandaag een kwartiertje tijd over? Bekijk zijn TED Talk over het basisinkomen. Over de Homo Economicus is ook nog veel meer te vertellen, dat hele verhaal lees je hier.

Meer verhalen lezen over bijzondere levenskeuzes? Volg Trant op Facebook of Twitter of schrijf je in voor de nieuwsbrief.